समानुपातिकमा ‘विभेद’ भोगेपछि प्रत्यक्ष चुनाव लड्न ‘विद्रोह’ गरेकी अञ्जना

निर्वाचन विशेष

धनु विश्वकर्मा शुक्रबार, कात्तिक ११, २०७९ १२:५०

काठमाडौं– सत्ता गठबन्धनमा सिट बाँडफाँट टुंगिएर उम्मेदवार ‘फाइनल’ गर्ने क्रममा चर्को असन्तुष्टि चुलिएको थियो, दलित लगायत उपेक्षित जाति, क्षेत्र र समुदायलाई ‘उपेक्षा’ गरिएको भन्दै। त्यतिबेला गठबन्धन दलका केही दलित, जनजाति र उपेक्षित समुदायका नेताहरुबाट ‘विद्रोह’ को चेतावनी पनि व्यक्त भइरहेको थियो, सामाजिक सञ्जालहरुमा। त्यही प्रसँगमा नेपाल लाइभले नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य मिन विश्वकर्मालाई प्रश्न गरेको थियो– तपाईंले किन विद्रोह गर्न सक्नुभएन?

विश्वकर्माको जवाफ थियो– ‘अन्य समुदायमा टिकट बाँड्ने पनि उही, विद्रोह गर्ने पनि उही हुने। हामीले चुनौती (जोखिम) मोल्न सकेनौं।’

गठबन्धनको घटक माओवादी केन्द्रकी अञ्जना विशंखेले भने ‘उपेक्षा’ सहेर बस्न मानिनन्। उनले गठबन्धनको निर्णयविरुद्ध विद्रोह गर्ने निर्णय लिइन् र काठमाडौं क्षेत्र नम्बर १० बाट प्रतिनिधि सभा सदस्यका लागि उम्मेदवारी दिइन्।

मंसिर ४ गते हुने निर्वाचनका लागि गठबन्धनमा सिटहरुको भागबण्डा मिलाइँदा काठमाडौं क्षेत्र नम्बर १० कांग्रेसको भागमा पर्‍यो। कांग्रेसले राजेन्द्र कुमार केसीलाई उम्मेदवार बनायो।

नेकपा माओवादी केन्द्रको स्थानीय समितिले अञ्जनाको नाम प्रतिनिधि सभाको उम्मेदवारका लागि सिफारिस गरेको थियो। गठबन्धनमा भागबण्डा हुँदा उक्त क्षेत्र कांग्रेसको भागमा परे पनि अञ्जना उम्मेदवार बन्ने अडानबाट पछि हटिनन् ।

‘१० वर्षसम्म कांग्रेसको कार्यकाल जनताले हेर्‍यो। अब त्यो अवसर हामीले पाउनुपर्छ भन्दा मानेनन्,’ अञ्जना भन्छिन्।

सीमान्तकृत समुदायले हार्छ भन्ने भाष्य चिर्नका लागि पनि आफू उम्मेदवार बनेको उनको भनाइ छ। ‘लामो समय सामन्ती व्यवस्थासँग अभ्यस्त भएर होला उत्पीडितलाई सजिलै स्वीकार गर्न सकेका छैनन्,’ अञ्जना भन्छिन्, ‘अन्यले विद्रोह गर्दा पनि केहि हुन्न, तर हामीले गर्दा पहाड खस्छ।’

अञ्जनासँगै काठमाडौं १० मा कांग्रेसका राजेन्द्र कुमार केसी, एमालेका हिमेश केसीसहित १८ जना प्रतिस्पर्धामा छन्।

‘काठमाडौंको कर्णालीको मुहार फेर्छु’
अञ्जना पार्टी (माओवादी केन्द्र) को राष्ट्रिय अजेण्डालाई आत्मसात गर्दै जनतामा गइरहेको बताउँछिन्। गौरवका आयोजनाहरुको परिकल्पना, सुशासनको प्रत्याभूति, लोडसेटिङको अन्त्य, भ्रष्टाचारमा शून्य सहनशीलता, उपेक्षित जाति, भाषा, क्षेत्र र लिङ्गको मुक्ति, धर्मनिरपेक्ष राज्यव्यवस्था, समानुपातिक प्रणालीको स्थापना, गणतन्त्रको स्थापना र सामन्ती राजतन्त्रको अन्त्य माओवादीकै पहलबाट भएको बताउँछिन् उनी।

‘माओवादीको अभियानबाट अहिलेसम्म प्राप्त भएका उपलब्धि, तिनको रक्षा र भविष्यका योजना पेस गर्दै जनतामाझ गइरहेकी छु,’ अञ्जना भन्छिन्।

राष्ट्रलाई समाजवाद अन्मुख बनाउने संविधान ल्याइए पनि त्यसको कार्यान्वयन गर्ने कानुन भने निर्माण हुन नसकेको उनी बताउँछिन्। आफू प्रतिनिधि सभा सदस्यमा निर्वाचित भए ‘... समाजवादप्रति प्रतिबद्ध रही समृद्ध राष्ट्र निर्माण गर्ने’ भन्ने संविधानको लक्ष्य प्राप्त गर्नेगरी कानुन निर्माण गर्न लाग्ने उनको भनाइ छ।

उनी २०७४ मा पहिलोपटक समानुपातिक प्रणालीबाट सांसद भइन्। तर समानुपातिक र प्रत्यक्ष निर्वाचित सांसदका बीचको ‘विभेदको खाडल’ देखेर आफू प्रत्यक्ष चुनाव लड्ने निर्णयमा पुगेको उनी बताउँछिन्। उनी भन्छिन्, ‘समानुपातिक भन्दा कसैले वास्ता नगर्ने देखेर हैरान थिए।’

प्रत्यक्ष निर्वाचित भए शक्ति आर्जन हुन्छ। जसले गर्दा काम गर्न झन सहज हुने उनको बुझाइ छ। ‘प्रत्यक्ष सांसद हुँदा मेरो बोली बिक्छ,’ उनी भन्छिन्।

आफू उम्मेदवार रहेको (काठमाडौं १०) मा अहिले पर्यावरण जोगाउने विषय मुख्य चुनौती रहेको उनी बताउँछिन्। यस्तै, शिक्षा र स्वास्थ्यको समस्या पनि छ।

‘काठमाडौंको कर्णाली भनिने भूगोल पनि यहाँ छ। दूरदराजमा शिक्षा र स्वास्थ्यको समस्या छ। यहीँ जन्मेर, हुर्केर यहाँका समस्या नजिकबाट बुझेकी छु, भोगेकी छु। यहाँका समस्यासँग परिचित भएका कारण त्यसको समाधानका योजना पनि छन्,’ उनी भन्छिन्।

काठमाडौं १० पर्यावरणीय, पर्यटकीय र सम्पदाका दृष्टिकोणले धनी रहेको उल्लेख गर्दै यहाँका विविध सम्भावनाको प्रवर्द्धनमा आफ्नो भूमिका रहने उनी बताउँछिन्। ‘नेवा भाषा सँस्कृति आफैंमा ठूलो सम्पती हो। नेवार समुदायलाई नजिकबाट जाने बुझेको छु,’ उनी भन्छन्।

काठमाडौं–१० लाई हाइकिङ र छोटो ट्रेकिङको गन्तव्य बनाउने पनि उनको योजना छ। ‘काठमाडौंका अरु ठाउँ हेर्दा मुस्किलले कतै कतै रुख देख्न पाइन्छ। यहाँ हरियाली छ। यही हरियालीलाई कायम गरी, अझ विकास गरी काठमाडौंको पर्यावरणीय सन्तुलनलाई जोगाउनु छ,’ अञ्जना भन्छिन्, ‘यहाँ हाइकिङ र छोटो ट्रेकिङ रुटको विकास गर्न सकिने सम्भावना छ, जसमार्फत् आन्तरिक र बाह्य पर्यटकलाई आकर्षित गर्न सकियोस्।’

‘कीर्तिपुर, सतुङ्गल, मच्छेगाउँ भनेको आत्मर्निभर अर्थतन्त्रको विकास गर्ने पहिलो ठाउँ हो। महिलाहरु सीपमूलक कामसँग जोडिएका छन्,’ उनी भन्छिन्, ‘म यस्ता खालका विकास योजनालाइ बजारीकरणसँग जोड्छु।’

प्रतिस्पर्धीबारे मूल्याङ्कन: समय परिवर्तनशील छ
काठमाडौं १० बाट आगामी निर्वाचनका लागि प्रतिनिधि सभा सदस्यको उम्मेदवार रहेका नेपाली कांग्रेसका राजन केसी (राजेन्द्र केसी) लगातार दुईपटक निर्वाचन जितेका व्यक्ति हुन्। तर अञ्जना भने केसीले केही काम गर्न नसकेका कारण जनताले परिवर्तन चाहेको बताउँछिन्।

‘उहाँ (राजन केसी) यो क्षेत्रबाट दुईपटक सांसद भइसक्नुभयो। तर, कीर्तिपुरका जनतालाई खानेपानीको व्यवस्था समेत उहाँले गर्नसक्नुभएन। लालपूर्जाविहीनका समस्या उस्तै छन्। जनतालाई पर्यावरणसँग जोड्ने कुनै काम उहाँबाट हुन सकेन,’ अञ्जना भन्छिन्।

जनताले परिवर्तन चाहेकाले आफू त्यसका लागि ‘लायक’ भएको उनी बताउँछिन्। ‘प्रतिस्पर्धा व्यक्तिसँग भन्दा पनि अजेन्डा, कार्यक्रम र कार्यान्वयनको योजनासँग हुने हो। त्यस हिसाबले अन्य उम्मेदवारलाई मैले प्रतिस्पर्धी मानेकी छैन,’ उनी भन्छिन्।