काठमाडौं- अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले गत भदौमा तीन महिनाभित्र भन्सार जाँच गर्ने स्थानमा भेहिकल स्क्यानर मेसिन जडान गर्न निर्देशन दिएका थिए। उनले निर्देशन दिइरहँदा वीरगञ्ज भन्सारमा भने यही प्रयोजनका लागि चीन सरकारले अनुदानमा दिएको कन्टेनर स्क्यानर अलपत्र अवस्थामा थियो।
विगत १६ वर्षदेखि बेवारिसे रहेको उक्त स्क्यानर चलाउन यसबीचमा बनेका कुनै पनि सरकारले पहल गरेनन्। सरकार परिवर्तनसँगै अर्थ मन्त्रालय सम्हाल्न आएका अर्थमन्त्रीहरुले उक्त स्क्यानर सञ्चालन गर्न चासो देखाएनन्। त्यही प्रवृत्ति वर्तमान अर्थमन्त्री शर्माले दोहोर्याएका छन्।
अर्थ मन्त्रालयलगायत सरोकारवाला निकायको बेवास्ताकै कारण अलपत्र बनेको उक्त स्क्यानर सञ्चालन गर्नुको सट्टा अहिले फेरि नयाँ स्क्यानर खरिद गर्ने तयारी गरिएको छ। अर्थमन्त्री शर्माको निर्देशनपछि भन्सार विभागले नयाँ मेसिन खरिदको प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ। मेसिन खरिदका लागि प्रस्ताव आह्वान गर्न आवश्यक कार्यविधिको मस्यौदा तयार पारिएको भन्सार विभागका महानिर्देशक नारायणप्रसाद सापकोटाले जानकारी दिए। उक्त कार्यविधि मन्त्रिपरिषद्बाट पारित भएपछि स्क्यानर खरिदका लागि बोलपत्र आह्वान गरिने उनले बताए।
भन्सार विभागका अधिकारीहरु दक्ष कर्मचारी नहुँदा कन्टेनर तथा ट्रक स्क्यान गर्ने उक्त मेसिन सञ्चालनमा ल्याउन नसकिएको बताउँछन्। तर, जनशक्ति अभाव देखाएर स्क्यानर थन्क्याइनुको मुख्य कारण नयाँ खरिदमा आर्थिक चलखेल गरी लाभ लिने दाउ रहेको भन्सारकै अधिकारीहरु बताउँछन्।
विभागका महानिर्देशक सापकोटाले उक्त कुरा अस्वीकार गरे। उनले १६ वर्षअघि ल्याइएको उक्त मेसिन कन्टेनर तथा ट्रक स्क्यान गर्ने मेसिन नभएको बताए। 'त्यो मेसिनबाट कारहरु मात्र स्क्यान गर्न मिल्छ, कन्टेनर तथा ट्रक स्क्यान गर्ने मेसिन होइन त्यो,' उनले भने, 'अहिले मालवाहक गाडी, कन्टेनर तथा ट्रक स्क्यान गर्ने स्क्यानर खरिद गर्न लागिएको हो।'
तर, विभागका एक पूर्वमहानिर्देशक उक्त मेसिन कन्टेनर स्क्यान गर्ने स्क्यानर नै भएको बताउँछन्। पुरानो भइसकेका कारण मर्मत नगरी चलाउन नसकिने अवस्थामा पुगेको उनी बताउँछन्। 'सरकारले मर्मतका लागि चासो दिएको छैन। मर्मत नहुने हो भने लिलामी गर्नुपर्थ्यो, त्यो गरिएन। पुरानो मेसिनलाई अलपत्र छाडेर फेरि नयाँ ल्याउन लागिएको छ,' उनले भने।
यसरी ल्याइएको थियो १६ वर्षअघि स्क्यानर मेसिन
चीन सरकारले झण्डै २५ मिलियन अमेरिकी डलर पर्ने दुईवटा भेहिकल स्क्यानर मेसिन नेपाल सरकारलाई अनुदानमा दिएको थयो। ती मेसिनमध्ये एउटा वीरगञ्ज भन्सार कार्यालय र अर्को त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा राखिएको थियो। नेपाल सरकारलाई १६ वर्षअघि नेपालको प्रमुख नाका वीरगञ्ज भन्सार तथा सुख्खा बन्दरगाहमा भित्रिने सामान चेकजाँच गर्नका लागि भन्दै चीन सरकारले उक्त मेसिन अनुदानमा उपलब्ध गराएको थियो।
चीन सरकारले नेपाललाई स्क्यानर मेसिन चलाउनका लागि मेकानिक आवश्यक पर्ने भन्दै दुई जना नेपालीलाई चीनमै लगेर मेसिन चलाउने तालिमसमेत दिएको थियो। चीनले तालिम दिएका ती कर्मचारीमा अहिले एक जनाले अवकाश लिइसकेका छन्। एक जना कता छन् भन्ने पत्तो छैन।
भन्सारमा स्क्यानर मेसिन नहुँदा समस्या
भन्सार विभागमा आयात निर्यात गर्दा सामान जाँच गर्ने मेसिन नहुँदा भन्सारमा आउने/जाने सामानको राम्रोसँग जाँच हुन सकेको छैन। जसले गर्दा भन्सारमा हुने चुहावट रोक्न गाह्रो परेको वीरगञ्ज भन्सारका प्रमुख भन्सार अधिकृत हरिहर पौडेल बताउँछन्।
'अहिले भारतबाट नेपाल भित्रिने सामानका लागि चारवटा लेन बनाएर भन्सार चेक गर्ने गरेका छौं,' उनी भन्छन्, 'हरियो लेन (ग्रिन लेन), रातो लेन (रेड लेन), पहेँलो लेन (यल्लो लेन) र निलो लेन (ब्लु लेन) गरेर चारवटा लेनमा विभाजन गरेर जाँच गरिरहेका छौं। यसरी ग्रेडिङ गरेर ल्याइएको सामान हरियो लेनमा परेमा त्यसको कुनै परीक्षण हुँदैन। पहेँलो लेनबाट आएका सामानको कागजातमात्र चेक हुन्छ।'
निलो लेनमा आएका सामानको पोस्ट क्लियरेन्स अडिटमात्र हेर्ने गरेको उनले बताए। बाँकी रातो लेनबाट आउने ट्याङ्करको मात्रै भौतिक रूपमा परीक्षण गरिन्छ। रातो लेनमा पर्ने आयातित वस्तुहरू शंकास्पदको घेरामा पर्ने हुनाले पनि भौतिक रूपमा परीक्षण गरेर मात्रै नेपाल भित्र्याउन दिने गरेको प्रमुख भन्सार अधिकृत पौडेलको भनाइ छ।
यसरी रातो लेनमा परेको एउटा कन्टेरनको सामान जाँच गर्न भन्सारका कर्मचारीलाई २० देखि ३० मिनेटसम्म लाग्ने पौडेल बताउँछन्। रातो लेनमा आएको सामानमा पनि पहिलो, दोस्रो कन्टेनरको डिब्बा चेक गरेपछि केही शंकास्पद लाग्ने सामान नभेटिए अन्य डिब्बाहरु चेक नै नगरी मालबाहक ट्रकमा लोड गर्ने गरेको भन्सारका एक कर्मचारीले बताए।
यता त्रिभुवन विमानस्थलमा राखिएको स्क्यानर पनि सुरुको एक महिना सञ्चालन गरेपछि बिग्रिएर थन्क्याइएको छ। उक्त मेसिनलाई समेत मर्मत गरेर चलाउन कसैले वास्ता नगरेको त्रिभुवन विमानस्थल भन्सार कार्यालयका एक अधिकारीले बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
