कांग्रेसका उम्मेदवारलाई अन्तर्घातको त्रास

निर्वाचन विशेष

नवीन झा शनिबार, कात्तिक ५, २०७९ १०:४६

काठमाडौं– गत सोमबार नेपाली कांग्रेसका नेता शेखर कोइरालाले आफू र पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाकाबीचमा अब कुनै असमझदारी नरहेको बताए। उनले कांग्रेसका स्थानीय नेता, कार्यकर्तालाई कुनै तुष नबोकेर चुनावमा लाग्न निर्देशन पनि दिए।

मोरड–६ बाट प्रतिनिधि सभा सदस्यका उम्मेदवार बनेका कोइराला कांग्रेसको १४औं महाधिवेशनमा देउवाविरुद्ध सभापतिको मैदानमा उत्रिएका थिए। त्यसयता पार्टीको आन्तरिक जीवनमा कोइराला र देउवाको सम्बन्ध सौहार्द्रपूर्ण देखिएको छैन। तर, सोमबार आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा कोइरालाले देउवासँग आफ्नो कुनै मनमुटाव नरहेको ‘अर्थपूर्ण अभिव्यक्ति’ दिए। कोइरालाको अभिव्यक्तिलाई अहिले कांग्रेसका दुवै पक्षका नेताहरूले सामाजिक सञ्जालमा सकारात्मक रुपमा सेयर गरिरहेका छन्।

तर, देउवा पक्षको सम्भावित असहयोगको त्रासले कोइरालाले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा उक्त अभिव्यक्ति दिएको दाबी गर्नेहरू पनि छन्। पार्टीको महाधिवेशनबाट सुरु भएको देउवा–कोइराला पक्षको ‘द्वन्द्व’ निर्वाचनको उम्मेदवारी छनोटको बेला थप उत्कर्षमा पुगेको थियो। कोइराला पक्षले पार्टी कार्यालयमा धर्ना दिने मात्र होइन छुट्टै भेला, बैठक समेत गरेको थियो। विद्रोहमा उत्रिने चेतावनी दिएको थियो।

कोइराला मात्र होइन, कांग्रेसका अधिकांश उम्मेदवार अन्तर्घातको त्रासमा छन्। उनीहरू अहिले एक अर्को समूहलाई ‘रिझाउने’ प्रयासमा छन्। एकातिर आममतदाता रिझाउनुपर्ने छ भने अर्कोतिर आफ्नै पार्टीभित्रको इतरपक्षलाई रिझाउनुपर्ने बाध्यता छ।

कांग्रेसका शीर्ष नेताहरू सार्वजनिक रूपमा पटक–पटक भन्छन्, ‘कांग्रेसलाई अरु कसैले हराउन सक्दैन, कांग्रेसलाई कांग्रेसले नै हराउँछ।’ र, यस्ता थुप्रै उदाहरणहरू पनि छन्। आउँदो चुनावमा यिनै उदाहरणको पुनरावृत्ति हुने चिन्तामा कांग्रेसका उम्मेदवार छन्।

४ मंसिरमा हुन लागेको प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाको निर्वाचनमा कांग्रेस पाँच दलीय गठबन्धनको नेतृत्व गर्दै अघि बढेको छ। गठबन्धनमा भएको सिट बाँडफाँटले गर्दा कांग्रेसका धेरै आकांक्षी टिकटबाट वञ्चित भए।

प्रतिनिधि सभाका १६५ सिटमध्ये कांग्रेसले ९१ सिटमा मात्र उम्मेदवारी दिएको छ। जसका कारण टिकट नपाएकाहरूले अन्तर्घात गर्ने कांग्रेसको डर छ। उसो त कतिपय क्षेत्रमा कांग्रेसविरुद्ध कांग्रेसकै बागी उम्मेदवार समेत खडा भइसकेका छन्।

टिकट नपाएपछि केन्द्रीय सदस्य दिनेश कोइराला, अजय चौरसिया लगायतका पुराना नेताहरूले स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएका छन्। कांग्रेसमा टिकट वितरणलाई लिएर संस्थापन पक्षमै पनि ठूलो असन्तुष्टी देखिएको छ। संस्थापननिकट केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महरले टिकट वितरणमा असन्तुष्टि जनाउँदै आगामी महाधिवेशनमा महामन्त्रीको तयारीमा केन्द्रित हुने घोषणा गरिसकेका छन्।

प्रतिनिधि सभातर्फ समानुपातिकमा रहेका ११० मध्ये ३२ जना र प्रत्यक्षतर्फ ९१ स्थानमा उम्मेदवारी दिएकामध्ये २९ जना शेखर पक्षका उम्मेदवार छन्। केन्द्रीय सदस्यहरू डा गोविन्दराज पोखरेल, मधु आचार्य, डा मीनेन्द्र रिजाल, भूपेन्द्रजंंग शाही र अर्थविद् स्वर्णिम वाग्लेलगायतले टिकट नपाउँदा कांग्रेसमा असन्तुष्टी देखिएको छ।

गत मंगलबार बसेको कांग्रेसको निर्वाचन परिचालन समितिको पहिलो बैठकमा पनि यस विषयमा छलफल भएको थियो। पार्टीभित्रको असन्तुष्टिलाई कसरी मिलाएर लैजाने र चुनावमा अधिकतम जित कसरी निकाल्ने भन्ने विषयमा छलफल भएको बैठकमा सहभागी एक नेता बताउँछन्।

कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महर पार्टीमा टिकट वितरणले गर्दा असन्तुष्टि रहेको स्वीकार्छन्। तर, त्यसले निर्वाचनमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने विषयमा अहिल्यै केही भन्न नसक्ने बताउँछन्। ‘खुल्ला रुपमा कसैले पनि म वा हामी अन्तर्घात गर्छौं भन्दैन’, महरले भने, ‘यसको आकलन निर्वाचन परिणामपछि मात्रै गर्न सकिन्छ।’

अन्तर्घातको त्रासमा कांग्रेसका चर्चित उम्मेदवारहरूमा समेत रहेको दाबी गरिएको छ। काठमाडौं–४ का उम्मेदवार, महामन्त्री गगन थापादेखि रुपन्देही–३ का उम्मेदवार गृहमन्त्री बालकृष्ण खाणसम्मलाई अन्तर्घातको डर छ। महामन्त्री थापालाई नेता कोइरालाझैं देउवा पक्षले असहयोग गर्ने त्रास रहेको एक नेताको दाबी छ। तर, गगननिकट एक नेताले भने यसको सम्भावना नरहेको बताए। कथं पार्टीभित्रबाट असहयोग भएछ भनेपनि गगनले ‘म्यानेज गरेको’ गैरकांग्रेस मतले पनि उनी निर्वाचित हुने ती नेताको दाबी छ।

उता, खाणको प्रतिस्पर्धामा एमाले र जसपाको सहयोगमा राप्रपा नेता दीपक बोहरा छन्। एकातिर एमाले र जसपाको साथ पाएका बोहरा आफूविरुद्ध मैदानमा हुनु र अर्कोतिर पार्टीभित्र ‘पूर्ण सहयोग’ नपाउने भयले खाण असुरक्षित महसुस गरिरहेको बताइन्छ।

१४औं महाधिवेशनका बेला स्थानीय अधिवेशनको क्रममा खाण पक्ष बलपूर्वक अघि बढेको र त्यसक्रममा अर्को पक्षबाट नेतामाथि कुटपिट समेत गरिएको स्थानीय कांग्रेस नेताहरूको आरोप छ। तर, खाण पछिल्लो समय लगातार आफ्नो क्षेत्रमा चुनावी रणनीति बनाइरहेका छन्। पार्टीभित्रको आन्तरिक समस्या ‘डाउन’ गर्ने मात्र होइन, गठबन्धनलाई प्रभावकारी बनाउन पनि उनी खटिइरहेका छन्।

गगन र बालकृष्ण मात्र होइन, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की, सुजाता कोइराला, विजय कुमार गच्छदार, बद्री पाण्डे, हृदयराम थानी, पूर्णबहादुर खड्का, मोहन बस्नेतलगायतका नेताहरूलाई पनि अन्तर्घातको जोखिम छ।

कांग्रेस नेता भूपेन्द्रजंग शाहीले पार्टीभित्रको असन्तुष्टि तीव्र रहेपनि सत्ता गठबन्धन बलियो रहेकाले योपटक कांग्रेसबाट उम्मेदवार बनेका नेताहरूलाई चुनाव जित्न समस्या नहुने बताए। ‘उम्मेदवारी छनोटलाई लिएर पार्टीभित्र असन्तुष्टी छन्। तर, त्यसले योपटक कुनै फरक पर्दैन भन्ने मेरो बुझाइ हो’, शाहीले भने। निर्वाचनपछि भने यस विषयमा पार्टीमा व्यापक कुरा उठ्ने उनको दाबी छ।