रोल्पाको क्वारेन्टाइन : बोराको ओछ्यान, बासी भातको खाजा

समाज

रोल्पाको क्वारेन्टाइन : बोराको ओछ्यान, बासी भातको खाजा कोरोना कहरमा महिला तथा बालबालिका

महेश न्यौपाने बिहीबार, वैशाख २५, २०७७ ०८:०१

रोल्पा–रोल्पा त्रिवेणी गाउँपालिकाले नव नेपाल क्याम्पसमा व्यवस्थापन गरेको क्वारेन्टाईनमा बस्छिन आशा विक। काठमाडौंको मनकामना इँटाभट्टामा काम गर्ने उनी कोरोनाका कारण काम बन्द भएपछि ८ दिनअघि रोल्पा फर्किएकी हुन्। उनीसँगै डेढ महिने बच्चा छ। बच्चा इँटाभट्टामा काम गर्दागदै जन्मिएको हो।

आशासँगै बस्छिन् सिर्जना विक। उनको बच्चा ९ महिनाको भयो। काठमाडौंको इँटाभट्टामा सँगै काम गर्ने आशा र सिर्जना जिल्ला फर्किएपछि क्वारेन्टाइन बसाइ पनि सँगै छ। त्रिवेणी गाउँपालिका ५ घर भएका उनीहरु सानैदेखिका दौतरी हुन्। उनीहरुको दौतरी कोरोना कहरमा समेत छुटेको छैन। ‘सानैदेखिका मिल्ने साथी हौ, काम पनि सँगै गर्छौं, अहिलेको बसाइ पनि सँगै छ,’ आशाले भनिन्।

साथै बस्न पाएर मख्ख आशा र सिर्जनाको क्वारेन्टाईन बसाइ र खान्की भने सुखद छैन। गाँउपालिकाले व्यवस्थापन गरेको दालभात नै उनीहरुको साँझ–बिहानको खान्की हो। नवजात शिशुका आमा उनीहरुका लागि पोषणको महसुस कसैले गरेको छैन। खान्कीमात्र हैन, बेलुकाको सुताई पनि सहज छैन। म्याट र जुटको बोरा विछ्याएर सुत्छन् उनीहरु।

आशा र सिर्जनाजस्ता नवजात शिशुका साथ क्वारेन्टाईनमा बस्ने महिलाको संख्या रोल्पामा ठूलो छ। अधिकांश इँटाभट्टाबाट फर्किएका छन्। गर्भवती, सुत्केरी र २ वर्ष मुनिका बालबालिकाको क्वारेन्टाईन बसाई र खान्की सामान्य मानिसको भन्दा फरक छैन। ‘म्याट र जुटको बोराको ओछ्यानमा बच्चासँग सुत्छु’, आशा विकले भनिन्, ‘साँझ–बिहान दालभात तरकारी खान्छौं। बिहान बचेको बासीभात दिउँसो नास्ताका रुपमा खान्छौं, त्योबाहेकको थप नास्ता हुँदैन।’

त्रिवेणी गाउँपालिकामा मात्रै एक हजार ३५० जना क्वारेन्टाईनमा रहेको गाउँपालिका अध्यक्ष शान्तकुमार वलीले जानकारी दिए। त्यसरी बस्नेमध्ये ठूलो संख्यामा बालबालिकासहितका महिला रहेको वलीले बताए।

बालबालिकाको क्षेत्रमा काम गर्ने संस्था मानव अधिकार सचेतन केन्द्र रोल्पाले उपलव्ध गराएको विवरण अनुसार त्रिवेणी गाउँपालिकामा मात्रै २ वर्ष मुनिका ४५ र ५ वर्ष मुनिका थप ६० बालबालिका आमाको संरक्षणमा क्वारेन्टाईन बसेका छन्।

‘शून्यदेखि १८ वर्ष मुनिका ३५० बालबालिका क्वारेन्टाईन बसेका पायौं,’ मानव अधिकार सचेतन केन्द्र रोल्पाका धरेन्द्र डाँगीले भने। क्वारेन्टाईनमा सुत्केरी तथा गर्भवती महिलाको पनि संख्या उल्लेख्य रहेको उनले बताए।

‘होम क्वारेन्टाईन बस्ने गरि त्यस्ता महिला तथा बालबालिकाहरुलाई घरमै जान भनिए पनि उनीहरु स्वयं र समाजले नमान्दा क्वारेन्टाईन बसेका हुन्,’ त्रिवेणी गाउँपालिका ५ का वडाध्यक्ष कृष्ण केसीले भने। बालबालिका र सुत्केरी एवं गर्भवती महिलाको सन्दर्भमा गाउँपालिका सुरुदेखि नै संवेदनशील रहेको उनको भनाइ छ।

महिला तथा बालबालिकाको क्वारेन्टाईन बसाइ सहज बनाउन सेभ द चिल्ड्रेनसँग समन्वय गरेर केही सामग्री वितरण गरेको गाउँपालिका अध्यक्ष वलीले बताए। वितरित सामग्रीहरुमा २ वर्षसम्मका लागि बेबी किट ४५ थान, ५ वर्षसम्मका लागि बेबी किट ६० थान, महिलाहरुा लागि डिग्निटी किट ४५ थान, हाइजीन किट ६९ थान, ब्लांकेट ५० थान लगायतका सामग्रीहरु रहेको गाउँपालिकाले जनाएको छ ।

यसपटक महिला तथा बालबालिकाको सुरक्षाका सामग्री उपलव्ध गराएको सेभ द चिल्ड्रेनका प्रकाश भट्टले बताए। ‘बालबालिकाको पोषणका लागि पनि समुदायबाट माग आएकाले यसतर्फ पनि हाम्रो ध्यानाकर्षण भएको छ,’ भट्टले भने।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय रोल्पाको तथ्यांक अनुसार सरकारले लकडाउन घोषणा गरेपश्चात देशभित्रका विभिन्न जिल्ला तथा देशबाहिरवाट आएकासमेत गरि झण्डै सात हजार ५ सय रोल्पाली १४ दिन क्वारेन्टाईन बसे। यीमध्ये ३ हजारभन्दा बढी महिला थिए। अधिकांश महिलाहरु आफ्ना साना नानीका साथ क्वारेन्टाइन बसे भने भने दर्जनौं गर्भवती महिलाले पनि १४ दिने क्वारेन्टाईन बसाइको नियम पालन गरे।

जिल्लाका अधिकांश क्वारेन्टाईनमा बसेका महिला तथा बालबालिकाको अवस्था मानव अधिकारका दृष्टिबाट सहज नभएको मानव अधिकारकर्मी घनश्याम आचार्यले बताए। ‘गर्भवती तथा सुत्केरी महिला र बालबालिकाका लागि पोषणयुक्त खानाको आवश्यकता पर्छ तर कोरोनाका कारण लामो समयसम्म उनीहरुले त्यस्तो खाना पाएका छैनन्,’ आचार्यले भने।

इँटाभट्टामा जोखिमपूर्ण शारीरिक श्रम गर्ने उनीहरुको खाना र बसाइले धेरै बालबालिका कुपोषित हुने सम्भावना रहेको आचार्यको भनाइ छ। इँटाभट्टामा काम गरेको पैसा समेत मालिकले नदिएपछि उनीहरु वेखर्ची घर फर्किएकाले कैयौं दिन भोकै रहेको भन्ने जानकारी आएको आचार्यले बताए।

त्रिवेणी गाउँपालिकाजस्तै जिल्लाका सबै स्थानीय तहहरुले क्वारेन्टाईनमा बसेका सुत्केरी तथा गर्भवती महिला र बालबालिकाको खाने र बस्ने कुरामा विशेष चासो दिनु पर्ने आचार्यको सुझाव छ।